Jakie są rodzaje sprzętu stomijnego i czym się od siebie różnią? Wyróżniamy sprzęt stomijny jednoczęściowy oraz dwuczęściowy z workiem zamkniętym lub otwartym. Jednoczęściowy polega na tym, że worek od razu przyklejony jest do przylepca i zakładany na skórę brzucha. Dwuczęściowy jak sama nazwa na to wskazuje, składa się z dwóch części – płytki stomijnej i worka, który jest doczepiany do płytki stomijnej. Przy kolostomii bardziej przydatny jest sprzęt jednoczęściowy zamknięty albo dwuczęściowy z workami zamkniętymi. Przy ileostomii bardziej sprawdza się sprzęt dwuczęściowy – płytka i worek otwarty. Istnieje jeszcze możliwość założenia na urostomię worka urostomijnego, który różni się od tamtych tym, że posiada specjalny kranik, przez który może wypływać mocz.
Rodzaje worków stomijnych
Wyróżniamy worki otwarte i zamknięte. Worki otwarte mają na końcu zapinkę lub rzep, który służy do odpuszczania treści jelitowej płynnej lub moczu. Natomiast worki zamknięte, stosowane najczęściej przy kolostomii, to worki, które po napełnieniu stolca można wyrzucić. Można też stosować je razem z płytką i wtedy płytka pozostaje na brzuchu kilka dni, a zmianie podlegają tylko worki zamknięte.
Który sprzęt stomijny będzie dla mnie najlepszy i dlaczego?
Tak naprawdę nie ma najlepszego sprzętu. To pacjent z pomocą pielęgniarki stomijnej powinien dobrać najlepszy dla siebie sprzęt, a więc taki, który spełni wszystkie jego oczekiwania, który da mu poczucie bezpieczeństwa i komfortu.
Czy na rynku dostępny jest tylko sprzęt „do docinania”?
Na rynku dostępne są dwa rodzaje sprzętu stomijnego. Jeden „do docinania”, a więc taki, do którego musimy używać nożyczek w celu dopasowania otworu do wielkości stomii i odpowiednio go dociąć. I drugi sprzęt – „do modelowania”.
Różnice między sprzętem „do docinania” a „do modelowania”
W sprzęcie „do docinania” używamy specjalnej miarki, którą mierzymy stomię i odrysowujemy jej kształt oraz wielkość na płytce, a następnie wycinamy odpowiedni otwór nożyczkami.
W sprzęcie „do modelowania” nie musimy używać nożyczek. Wystarczy dobrać odpowiednią wielkość płytki do wielkości stomii i otwór wymodelować palcami.
W płytce „do docinania” musimy zostawić margines 1-2 mm przy docinaniu otworu, który odpowiada wielkości stomii i tą przestrzeń wypełniamy pastą stomijną. Z kolei w płytce plastycznej nie trzeba używać pasty uszczelniająco-gojącej ponieważ materiał, który modelujemy puchnie pod wpływem wilgoci i idealnie otula stomię i tym samym nie ma możliwości podciekania treści jelitowej pod płytkę.
Czy sprzęt stomijny nie odklei się w nieoczekiwanym momencie?
Jeżeli sprzęt stomijny jest dobrze dobrany pod okiem pielęgniarki stomijnej i jest dostosowany do rodzaju stomii to nie ma takiej możliwości, żeby się odkleił przed czasem jego noszenia. Czyli, jeśli używasz sprzętu jednoczęściowego to na pewno trzeba go zmienić po jednym lub po dwóch dniach. Natomiast jeśli używasz sprzętu dwuczęściowego to wtedy jest to max. 5-7 dni.
Czy sprzęt stomijny chroni przed wydostawaniem się gazów i nieprzyjemnych zapachów?
Współczesny sprzęt stomijny jest budowany ze specjalnych folii, które nie przepuszczają zapachów tak więc nie ma takiej możliwości. Jeżeli sprzęt jest dobrze dobrany i jest szczelny nie ma możliwości, żeby gazy i nieprzyjemne zapachy wydostawały się na zewnątrz. Dodatkowo każdy worek stomijny zawiera filtr węglowy działający na takiej zasadzie, że nawet jeśli gazy wychodzą na zewnątrz to i tak są bezwonne.
Czy mam stosować specjalne środki pielęgnacyjne do mojej stomii?
Dbałość o skórę wokół stomii polega przede wszystkim na tym, żeby ją dobrze umyć. Do tego wystarczy woda i mydło. Nie musimy używać żadnych zmywaczy typu eter i benzyna. Co prawda odtłuszczają one skórę ale dłuższe ich używanie może doprowadzić do przesuszenia skóry. Niewskazane jest także używanie gotowych chusteczek, które stosujemy chociażby do pielęgnacji skóry niemowląt, ponieważ może zajść reakcja alergiczna ze sprzętem stomijnym i taki sprzęt nie będzie się dobrze trzymał na brzuchu. Oczywiście istnieją dodatkowe kosmetyki, tzw. stomijne, które są dostępne dla pacjenta i które są refundowane. One bardzo ułatwiają pielęgnację stomii i jak najbardziej powinno się z nich korzystać, ale tak naprawdę nie potrzeba jakichś większych starań. Wystarczy ciepła woda i mydło oraz dokładne osuszenie.
Do czego służy pasta uszczelniająco-gojąca i jak ją stosować?
Pasta uszczelniająco-gojąca należy do najbardziej popularnych akcesorów stomijnych, ponieważ ma wielorakie zastosowanie. Może służyć jako wypełniacz nierówności, jakie mogą powstać wokół stomii. Może też służyć do uszczelniania sprzętu stomijnego, a także do gojenia podrażnień, które mogą pojawić się na skórze wokół stomii.
Jak nakładać pastę uszczelniająco-gojącą?
Bardzo ważne jest, aby umieć taką pastę nakładać. Aplikuje się ją zawsze na suchą skórę wokół stomii. Jeżeli znajdują się jakieś zmarszczki, zagłębienia to także można te powierzchnie pastą wypełnić po to, aby sprzęt mógł się dobrze trzymać na skórze. Nie wolno zakładać pasty uszczelniająco-gojącej na całą powierzchnię skóry pod płytką. Tylko wokół stomii. Przy ileostomii oraz urostomii, gdzie wydala się płynny stolec albo mocz można pastę stomijną nałożyć na płytkę i dopiero potem przykleić ją do brzucha, żeby uniknąć sytuacji, że skóra jest umyta i przygotowana do założenia i nagle wypłynie nam znienacka mocz lub treść jelitowa.
Dla kogo pasta uszczelniająco-gojąca?
Pastę uszczelniająco-gojącą poleca się szczególnie pacjentom, którzy używają sprzętu dwuczęściowego „do docinania”, ponieważ przy docinaniu otworu odpowiedniego do wielkości stomii, musimy zostawiać margines 1-2 mm i wtedy taką przestrzeń należy wypełnić pastą. Nie dość, że pasta wypełni szczelinę to również zabezpieczy sprzęt przed podciekaniem.
Urszula Sobczak – pielęgniarka stomijna. Poradnia Proktologiczna, Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego, Poznań
